Wikipedia — kernbegrippen per thema
Proeven
- Metrologie – wetenschap van het meten
- SI – internationaal stelsel van eenheden
- SI-basiseenheden – zeven grootheden als fundament
- ISO 80000 – standaard voor grootheden en eenheden
- IJken – wettelijke controle van meetinstrumenten
- Kalibratie – vergelijken met een standaard
- Doellijntechnologie – scheidsrechter met camera’s
- Mars Climate Orbiter – NASA-sonde verloren door eenhedenfout
- Lichtsnelheid – vaste waarde sinds 1983
- Meten (natuurkunde) – bepalen van grootheden
- Model (wetenschap) – werkelijkheid in een vereenvoudigd schema
Feilen
- Nauwkeurigheid en precisie – dicht bij de waarheid of bij elkaar
- Systematische fout – steeds dezelfde afwijking
- Toevallige fout – ruis rond de waarheid
- Meetfout – verschil tussen meting en werkelijkheid
- Type A en B – onderscheid in onzekerheidsbronnen
- Meetschalen – nominaal, ordinaal, interval, ratio
- Analoge en digitale signalen – twee manieren van weergeven
- Resolutie (meetinstrument) – kleinste afleesstap
- Gevoeligheid (natuurkunde) – reactie van instrument op verandering
- Drift (natuurkunde) – langzaam weglopende waarde
- Operationele definitie – afspreken wat meten betekent
- ISO 5725 – norm voor nauwkeurigheid en herhaalbaarheid
Ontwarren
- Variantie – maat voor spreiding
- Standaardafwijking – gemiddelde afstand tot het gemiddelde
- Normale verdeling – de beroemde bell curve
- Centrale limietstelling – optellen maakt normaal
- Uniforme verdeling – alle uitkomsten even kansrijk
- Verwachtingswaarde – gemiddeld resultaat op lange termijn
- Steekproef (statistiek) – kleine groep als representatie
- Populatie (statistiek) – de hele groep waaruit je meet
- Standaardfout – onzekerheid van een steekproefgemiddelde
- Gemiddelde absolute afwijking – alternatief voor standaardafwijking
- Zwevendekommagetal – getallen in de computer
- IEEE 754 – standaard voor floating point
- Mantisse – betekenisvolle cijfers van een getal
- Machine-epsilon – kleinste verschil dat je ziet
Dobbelen
- Gemiddelde – rekenkundig midden
- Harmonisch gemiddelde – bruikbaar bij snelheden
- RMS – wortel uit het kwadraatgemiddelde
- Kansvariabele – toeval met een getalwaarde
- Permutaties en combinaties – tellen van mogelijkheden
- Verjaardagsparadox – verrassend grote kans op een match
- Montecarlo-methode – kansen berekenen met dobbelstenen
- Pseudo-toevalsgetalgenerator – bron van willekeur in de computer
Vertrouwen
- t-verdeling – verdeling voor kleine steekproeven
- Chi-kwadraatverdeling – toets voor spreiding
- χ²-toets – vergelijkt verwachting en werkelijkheid
- Nulhypothese – uitgangspunt dat je probeert te weerleggen
- Vertrouwensinterval – marge rond een schatting
- Vrijheidsgraden – aantal onafhankelijke gegevens
- Chauvenet-criterium – regel voor het weggooien van uitschieters
- Onafhankelijkheid – kans op A staat los van B
- p-waarde – kans om nulhypothese te verwerpen
- Betrouwbaarheidsniveau – gekozen zekerheidsgraad
Rekenen
- Significante cijfers – betekenisvolle getallen
- Afronden – getal korter maken met verlies van detail
- Wetenschappelijke notatie – schrijven met machten van tien
- Absolute en relatieve onzekerheid – verschil en verhouding
- Onzekerheidspropagatie – doorwerken van fouten in berekeningen
- Bankiersafronding – afrondregel bij gelijke gevallen
- Decimaalteken – komma of punt in getallen
Weergeven
Bespiegelen
- GUM – internationale richtlijn voor meten met onzekerheid
- VIM – woordenboek van de metrologie
- Verificatie en validatie – klopt het en deugt het?
- Herhaalbaarheid en reproduceerbaarheid – steeds hetzelfde resultaat?
- Falsifieerbaarheid – eis voor een wetenschappelijke theorie
- George Box – “all models are wrong …”
- Kwaliteit – meer dan nauwkeurigheid alleen
- Relatief en absoluut – meten in verhouding of op zichzelf
- ISO/IEC 25010 – kwaliteitsmodel voor softwareproducten